Do ubezpieczeń osobowych zalicza się umowy ubezpieczenia, których przedmiot w szczególności dotyczyć:
- przy ubezpieczeniu na życie zalicza się śmierć lub dożycie przez podmiot umowy oznaczonego wieku;
- przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków to uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku;
Zgodnie z artykułem 829 kodeksu karnego wymieniona strona przedmiotowa umowy nie stanowi listy zamkniętej, a jedynie przykłady w szczególności. Z interpretacji tej normy wynika, że wszelkie umowy ubezpieczenia gospodarczego, których przedmiot koncentrował się będzie na życiu bądź też zdrowiu ludzkim zostaną zaliczone przez system prawa cywilnego do ubezpieczeń osobowych. Wymaga podkreślenia, że nie muszą to być wyłącznie zjawiska negatywne, czego przykładem jest świadczenie na wypadek urodzenia się dziecka.
Charakterystyczną przesłanką, o której mowa w artykule 805 § 2 punkt 2, jest to, że z tytułu umowy ubezpieczenia osobowego świadczenie osoby ubezpieczającej nie polega na wypłacie odszkodowania, a sumy pieniężnej, renty lub też innego świadczenia. Tym samym ustawodawca dzieli świadczenie osoby ubezpieczającej wprowadzając pojęcie świadczenia w ujęciu wąskim jak i ujęciu szerokim tyczącym zobowiązań umownych w ogóle. W umowie ubezpieczenia jest to jedno z zobowiązań pierwotnych, podczas gdy w innych umowach jest to zobowiązanie następcze, wchodzące w miejsce niewykonanego lub wykonanego wadliwie zobowiązania, będącego świadczeniem pierwotnym.
Wobec tego podziału ubezpieczenia osobowe rządzą się innymi regułami prawnymi, co ważne o charakterze bezwzględnie obowiązujących, od reguł prawnych normujących ubezpieczenia majątkowe, w czym wyraża się główna konsekwencja prawnego podziału umowy ubezpieczenia.
Ubezpieczenia społeczne przy pomocy społecznej stanowią podstawowy instrument polityki socjalnej państwa.
Oto rodzaje ubezpieczeń społecznych ze względu na zakres świadczeń:
- ubezpieczenia emerytalne – polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny;
- ubezpieczenia rentowe – polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w okresie wyznaczonym przez specjalną komisję na przykład osobom niezdolnym do pracy niezależnie od wieku;
Renty dzielimy na:
- inwalidzką, którą otrzymujemy z tytułu niezdolności do pracy;
- szkoleniową, jest to dodatek do renty inwalidzkiej na przekwalifikowanie;
- rodzinną – otrzyma osoba z rodziny której zmarła pobierała lub była uprawniona do emerytury bądź renty; mogą ją otrzymywać;
- wdowy/wdowcy;
- sieroty – są to dodatkowe zasiłki dla sierot całkowitych, które straciły obojga rodziców;
- rodzice;
- ubezpieczenia chorobowe – polegają one na wypłacie określonej kwoty w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie.
- ubezpieczenia wypadkowe – polegają one na wypłacie określonej kwoty w postaci odszkodowań oraz zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji.
Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:
- system kapitałowy
- system redystrybutywny
Systemy kapitałowe stosowane są w różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. Wiele krajów stosuje się lokaty bankowe jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci.
Podstawą systemu redystrybutywnego jest tak zwana umowa międzypokoleniowa, czyli założenie że młodsze pokolenia będą finansować emerytury starszych.
